Nie idziesz na urlop. Dostaniesz rekompensatę?
Brak odrębnych regulacji w kwestii metodyki obliczania ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy powodował poważne dysproporcje między wymienionym świadczeniem a wynagrodzeniem urlopowym za analogiczną ilość godzin wypoczynku.
Tymczasem w praktyce zagadnienie zostało rozstrzygnięte już w pierwszym roku obowiązywania obecnych przepisów urlopowych (nowelizacja tychże weszła w życie 1 stycznia 2004 r.).
W sukurs zafrasowanemu pracodawcy przyszedł Departament Prawa Pracy ówczesnego MGiP, który zaproponował - ogólnie dziś akceptowane - rozwiązanie problemu. Dla wciąż powątpiewających przypomnienie tematyki.
Metoda obliczania
Ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop wypoczynkowy oblicza się - z pewnymi tylko różnicami - na zasadach obowiązujących dla wynagrodzenia urlopowego. Aby w prawidłowy sposób ustalić jego wysokość należy:
1) ustalić miesięczne wynagrodzenia z podziałem na:
- przysługujące w stałej stawce miesięcznej (w wysokości należnej pracownikowi w miesiącu wykorzystywania urlopu),
- przysługujące za okresy jednomiesięczne (zmienne składniki wynagrodzenia), w średniej wysokości z trzech ostatnich miesięcy,
- przysługujące za okresy dłuższe niż 1 miesiąc, w średniej wysokości z ostatnich 12 miesięcy,
2) zsumować miesięczne wynagrodzenia, a otrzymany wynik podzielić przez współczynnik, który jest wartością stałą dla całego roku kalendarzowego i wyraża średniomiesięczną ilość dni roboczych w danym roku,
3) podzielić otrzymaną stawkę dzienną przez liczbę 8 (z wyjątkami, kiedy obowiązująca norma jest odmienna), która wyraża dzienną normę czasu pracy,
4) pomnożyć otrzymaną stawkę godzinową przez ilość godzin niewykorzystanego urlopu (§ 15 do 18 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop; Dz. U. nr 2, poz. 14 ze zm.).
Różnice w odniesieniu do wynagrodzenia urlopowego, na które należy zwrócić uwagę, to przede wszystkim:
- zastosowanie dzielnika (ustalany corocznie współczynnik do ekwiwalentu), który wyraża średniomiesięczną ilość dni roboczych,
- przyjęcie do podstawy składników wynagrodzenia za okresy dłuższe niż 1 miesiąc.
Należy także przypomnieć, że ewentualne nieobecności w pracy w okresie, z którego ustalana jest podstawa, powodują konieczność stosownego uzupełnienia przyjmowanego do tej podstawy wynagrodzenia.
Podstawa wymiaru
Podstawę wymiaru ekwiwalentu za urlop - analogicznie jak w przypadku wynagrodzenia za urlop wykorzystany w naturze - ustala się z uwzględnieniem wynagrodzenia i innych świadczeń ze stosunku pracy, z wyłączeniem:
- jednorazowych lub nieperiodycznych wypłat za spełnienie określonego zadania bądź za określone osiągnięcie,
- wynagrodzenia za czas gotowości do pracy oraz za czas niezawinionego przez pracownika przestoju,
- gratyfikacji (nagród) jubileuszowych,
- wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego, a także za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy,
- ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy,
- dodatkowego wynagrodzenia radcy prawnego z tytułu zastępstwa sądowego,
- wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,
- nagród z zakładowego funduszu nagród, dodatkowego wynagrodzenia rocznego, należności przysługujących z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej,
- odpraw emerytalnych lub rentowych albo innych odpraw pieniężnych,
- wynagrodzenia i odszkodowania przysługującego w razie rozwiązania stosunku pracy.
Gdzie tkwi problem?
Jak już wspomnieliśmy na wstępie, ustawodawca nie przewidział odrębnej regulacji w kwestii metodyki obliczania ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy. Rozwiązania problemu upatruje się w odpowiedniej modyfikacji współczynnika, który pozostawiony bez zmian, a więc analogiczny dla wszystkich pracowników niezależnie od wielkości etatu, znacznie obniża świadczenie pracownika niepełnoetatowego. Prześledźmy to na przykładzie.
Przykład
Wynagrodzenie za urlop
Pracownik, wynagradzany wg stawki prowizyjnej, zatrudniony na 1/4 etatu, świadczący pracę w normach podstawowych, pięć razy w tygodniu po 2 godziny w każdym dniu, przebywał na tygodniowym urlopie wypoczynkowym. Z puli urlopowej pracownika odliczono 10 godzin (5 dni po 2 godziny). Wymieniony pracownik w trzech miesiącach poprzedzających urlop uzyskał wynagrodzenie:
- w pierwszym 676 zł (40 godzin pracy),
- w drugim 701 zł (44 godziny pracy),
- w trzecim 666 zł (40 godzin pracy).
Wynagrodzenie za urlop wyniosło:
(676 zł + 701 zł + 666 zł) : (40 godz. + 44 godz. + 40 godz.) = 16,48 zł;
16,48 zł x 10 godzin urlopu = 164,80 zł.
Ekwiwalent za analogiczną ilość urlopu:
Pracownik po zakończeniu urlopu - jeszcze w tym samym miesiącu - rozwiązał umowę o pracę. Na jego koncie urlopowym znajdowało się 10 godzin niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego. Pracodawca obliczył ekwiwalent za urlop w następujący sposób:
676 zł + 701 zł + 666 zł = 2.043 zł;
2.043 zł : 3 miesiące = 681 zł;
681 zł : 21 (współczynnik obowiązujący w br.) = 32,43 zł;
32,43 zł : 8 = 4,05 zł;
4,05 zł x 10 godzin niewykorzystanego urlopu = 40,50 zł.
Ekwiwalent stanowi niespełna 1/4 wynagrodzenia urlopowego za analogiczną ilość godzin.
Departament Prawa Pracy Ministerstwa Gospodarki i Pracy w maju 2004 r. zajął następujące stanowisko w omawianej sprawie: Przy obliczaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy można by przyjąć założenie, iż przeciętna liczba dni roboczych w miesiącu, czyli wartość współczynnika, powinna być ustalana proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy określonego w umowie o pracę. (?)? (pismo nr PP III/79-338/JR/04). Do powyższego skłania się też większość praktyków, stąd przywołane stanowisko znajduje powszechną akceptację i zastosowanie.
Sprawdźmy wpływ zaproponowanego rozwiązania na wysokość ekwiwalentu pieniężnego dla pracownika z przykładu powyżej:
681 zł : (21 x 1/4 etatu) = 129,71 zł:
129,71 zł : 8 = 16,21 zł:
16,21 zł x 10 godzin = 162,10 zł.
Ekwiwalent pieniężny jest zbliżony do wynagrodzenia za analogiczną ilość urlopu wypoczynkowego.
Jolanta Rogacewicz