Omyłka rachunkowa musi być poprawiona

Od początku funkcjonowania systemu zamówień publicznych (od 1995 r.) ustawodawca wprowadził algorytm sprawdzania ofert złożonych przez oferentów (obecnie wykonawców). W ustawie o zamówieniach publicznych (nie obowiązuje od 2 marca 2004 r.; patrz podstawa prawna) zdefiniowano wszystkie okoliczności i przypadki, w których należało odrzucić ofertę (czy też wykluczyć oferenta/wykonawcę). W myśl jej przepisów zamawiający m.in. musiał poprawić oczywistą omyłkę w tekście oferty oraz poinformować o tym fakcie oferenta, który ją popełnił. Natomiast gdy oferta zawierała błąd w obliczeniu ceny, należało ją odrzucić (art. 27a ust. 1 pkt 5 ustawy o zamówieniach publicznych). Informację o odrzuceniu oferty ze względu na błąd w obliczeniu ceny zamawiający zobowiązany był przekazać tylko oferentowi, który złożył tę ofertę.

Warto wiedzieć: Informację o poprawieniu przez zamawiającego omyłki rachunkowej otrzymują wszyscy wykonawcy, którzy złożyli oferty.

Decyzje zamawiających o odrzuceniu oferty ze względu na błąd w obliczeniu ceny oferenci często kwestionowali, np. gdy za oczywistą omyłkę zamawiający uznał złe wyliczenia rachunkowe mające wpływ na cenę oferty. Spory te rozstrzygał zespół arbitrów, biorąc pod uwagę m.in. szczegółowe zapisy specyfikacji istotnych warunków zamówienia. W wyrokach wskazywano, że nie można nazwać oczywistą omyłką błędu popełnionego w trakcie obliczenia ceny oferty. Czasami błąd popełniony przez jednego oferenta liczony groszami decydował o konieczności udzielenia zamówienia innemu, który złożył ofertę droższą nawet o kilkadziesiąt tysięcy złotych.

Sytuacja zmieniała się wraz z wejściem w życie prawa zamówień publicznych (patrz podstawa prawna). Obecnie zamawiający zobowiązany jest do poprawienia niektórych omyłek rachunkowych oraz oczywistych omyłek pisarskich znajdujących się w ofercie. Nie pozostawiono dowolności zamawiającemu. Zgodnie bowiem z art. 87 ust. 2 prawa zamówień publicznych, zamawiający poprawia w tekście oferty oczywiste omyłki pisarskie oraz omyłki rachunkowe w obliczeniu ceny, niezwłocznie zawiadamiając o tym wszystkich wykonawców, którzy złożyli oferty. Natomiast art. 88 prawa zamówień publicznych zawiera definicję omyłki rachunkowej w obliczeniu ceny. Wskazuje on bowiem, jakie błędy w obliczeniu ceny zamawiający musi poprawić.

Bardzo istotne znaczenie w praktyce ma narzucony zamawiającym obowiązek informowania o fakcie poprawienia omyłki wszystkich wykonawców, którzy złożyli oferty. W zakresie sposobu i ilości przekazywanych informacji ustawodawca nie podzielił bowiem wykonawców na tych, którzy popełnili omyłki rachunkowe i innych wykonawców. W praktyce każdy z wykonawców, który złożył ofertę, powinien otrzymać informację o poprawieniu omyłki rachunkowej i oczywistej omyłki pisarskiej w tekście oferty - swojej i konkurentów.

Wiedza o tym fakcie jest dla niektórych wykonawców bardzo cenna, ponieważ art. 89 ust. 1 pkt 7 prawa zamówień publicznych nakłada na każdego zamawiającego obowiązek odrzucenia oferty, m.in. gdy wykonawca w terminie 7 dni od dnia otrzymania zawiadomienia nie zgodził się na poprawienie omyłki rachunkowej w obliczeniu ceny.

Jednak brak zgody na poprawienie w treści oferty omyłki nie może odnosić się do oczywistej omyłki pisarskiej, a jedynie do dokonanej poprawki omyłki rachunkowej. Prawo zamówień publicznych nie wymaga od wykonawcy uzasadnienia swojego stanowiska (braku zgody na dokonanie poprawki) i wskazania podstawy prawnej.

Istotną kwestią, jest też pojęcie wykonawcy. Informację o poprawieniu przez zamawiającego omyłki rachunkowej otrzymują przecież wszyscy wykonawcy, którzy złożyli oferty. W myśl art. 2 pkt 11 prawa zamówień publicznych, wykonawca to osoba fizyczna, osoba prawna albo jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, która ubiega się o udzielenie zamówienia publicznego, złożyła ofertę lub zawarła umowę w sprawie zamówienia publicznego.

Kiedy zamawiający powinien odrzucić ofertę?

Treść oferty: dwóch wykonawców złożyło oferty w przetargu nieograniczonym:
- oferta złożona przez wykonawcę A z ceną 100 jednostek,
- oferta złożona przez wykonawcę B z ceną 110 jednostek.

Omyłka rachunkowa

Wykonawca A popełnił w ofercie omyłkę rachunkową, którą w myśl przepisów prawa zamówień publicznych zamawiający zobowiązany jest poprawić. Po wprowadzeniu w tekście oferty poprawki - zamawiający informuje wykonawcę A i B (na równych zasadach) o dokonaniu tej czynności. W terminie do 7 dni od otrzymania tej wiadomości wykonawca B nie zgadza się na dokonaną poprawkę omyłki rachunkowej w ofercie A i zgłasza swoją wolę zamawiającemu (niewyrażenie zgody przez wykonawcę B w praktyce zwiększa jego szansę na uzyskanie zamówienia).

Problem do rozstrzygnięcia

Jak w związku z tym powinien postąpić zamawiający - odrzucić ofertę złożoną przez wykonawcę A, gdy wykonawca B nie wyraził zgody na dokonaną poprawę omyłki rachunkowej?

W praktyce zamawiający podejmują różne decyzje. Niektórzy nie odrzucają takich ofert, kierując się różnymi względami i okolicznościami (w tym finansowymi), inni odrzucają oferty.

Którzy z nich postępują prawidłowo?

Możliwe rozstrzygnięcia problemu

Oto przykłady rozstrzygnięć tej kwestii, które w trakcie szkoleń z zakresu zamówień publicznych przedstawiają ich uczestnicy.

PRZYKŁAD 1 Zamawiający uznaje, że jedynie wykonawca, w którego ofercie poprawiono omyłkę rachunkową, może nie wyrazić zgody na dokonaną poprawkę (wykonawca A). Jeżeli w ciągu 7 dni nie prześle żadnej informacji (pisma) zawierającego sprzeciw (niewyrażenie zgody), po upływie tego terminu dokonana poprawa staje się obowiązująca. Natomiast inni wykonawcy, którzy złożyli oferty, nie mogą skutecznie wnosić sprzeciwu - art. 89 ust. 1 pkt 7 prawa zamówień publicznych nie ma bowiem do nich zastosowania. W omawianym przykładzie niewyrażenie zgody przez wykonawcę B na dokonaną poprawkę nie powoduje więc odrzucenia oferty firmy A.

PRZYKŁAD 2 Zamawiający uznaje, że art. 89 ust. 1 pkt 7 prawa zamówień publicznych jednoznacznie nie rozstrzyga, który wykonawca może wnieść sprzeciw. Informację o poprawieniu omyłki rachunkowej otrzymują wszyscy wykonawcy, którzy złożyli oferty, co umożliwia im wniesienie sprzeciwu. Jeżeli w ciągu 7 dni wykonawca A nie prześle żadnych informacji, następuje akceptacja omyłki przez tego wykonawcę. Jednocześnie, jednak gdy wykonawca B nie wyrazi zgody na poprawienie omyłki rachunkowej, ofertę firmy A należy odrzucić.

PRZYKŁAD 3 Ostatnio wątpliwości te rozstrzygał Urząd Zamówień Publicznych (www.uzp.gov.pl/). Wskazał on, że "w myśl art. 87 ust. 2 prawa zamówień publicznych zamawiający niezwłocznie zawiadamia wszystkich wykonawców, którzy złożyli oferty, o poprawieniu w tekście którejkolwiek z ofert omyłek rachunkowych w obliczeniu ceny oferty. Jeżeli wykonawca, którego ofertę poprawiono, nie wyrazi w terminie 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia, zgody na poprawienie omyłki rachunkowej, a zatem nie zaakceptuje faktu poprawienia ww. omyłki, zamawiający jest zobowiązany odrzucić jego ofertę." Oznacza to, że wykonawca B nie może wpłynąć na losy oferty złożonej przez wykonawcę A. Jeżeli wykonawca A w terminie 7 dni nie wyrazi zgody na dokonaną poprawkę omyłki - jego ofertę zamawiający jest zobowiązany odrzucić. Jednak w mojej ocenie art. 89 ust. 1 pkt 7 prawa zamówień publicznych nie nakłada obowiązku wyrażenia zgody przez wykonawcę A na dokonaną przez zamawiającego poprawkę omyłki rachunkowej. Brak reakcji wykonawcy A i upływ terminu 7 dni należy również uznać za akceptację tej poprawki.

Piotr Sperczyński

Podstawa prawna
- Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (Dz.U. nr 19, poz. 177 z późn. zm.).
- Ustawa z dnia 10 czerwca 1994 r. o zamówieniach publicznych (t.j. Dz.U. z 2002 r. nr 72, poz. 664 z późn. zm.).