Założenia polityki pieniężnej na 2003 r

Rada Polityki Pieniężnej zdecydowała, że celem polityki pieniężnej w 2003 r. będzie osiągnięcie na koniec 2003 r. inflacji na poziomie 3% +/- 1 pkt. proc.

Rada  Polityki Pieniężnej  zdecydowała,  że celem polityki pieniężnej w 2003 r. będzie osiągnięcie na koniec 2003 r. inflacji na poziomie 3% +/- 1 pkt. proc.

Zgodnie z art. 277 ust. 1 Konstytucji RP Narodowy Bank Polski odpowiada za

wartość polskiego pieniądza. Ustawa z 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim w 

art. 3 określa, że podstawowym celem działalności NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu

cen przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej Rządu, o ile nie ogranicza to

realizacji podstawowego celu NBP.

Inflacja zmniejsza siłę nabywczą złotego. Celem polityki

pieniężnej NBP jest trwałe obniżenie inflacji. Stabilna, niska inflacja stanowi podstawę

Reklama

długotrwałego i zrównoważonego wzrostu gospodarczego. Utrzymanie niskiej inflacji

umożliwi również w przyszłości uczestnictwo w europejskiej Unii Gospodarczej i Walutowej

tworzące korzystne warunki dla uzyskania wysokiego tempa wzrostu gospodarczego i 

zmniejszenia luki rozwojowej, jaka dzieli Polskę od krajów rozwiniętych.

I. CEL INFLACYJNY W 2003 R.

W uchwalonej w 1998 r. Średniookresowej strategii polityki pieniężnej na lata 1999-

-2003 Rada Polityki Pieniężnej za strategiczny cel polityki pieniężnej uznała obniżenie do

końca 2003 r. stopy inflacji do poziomu poniżej 4%. Zgodnie z tą strategią Rada Polityki

Pieniężnej zdecydowała, że celem polityki pieniężnej w 2003 r. (ogłoszonym w czerwcu

2002 r.) będzie osiągnięcie na koniec 2003 r. inflacji na poziomie 3% +/- 1 pkt. proc.

Wyznaczenie przedziału odchyleń od ustalonego celu punktowego wynika z braku

możliwości precyzyjnego przewidywania niezależnych od polityki pieniężnej zdarzeń, które

wpływają na realizację celu inflacyjnego. W szczególności należą do nich nieoczekiwanie

duże wahania cen paliw i żywności oraz trudne do precyzyjnego przewidzenia wahania kursu

złotego. Niepewność dotyczy także skali deficytu sektora finansów publicznych, przychodów

z prywatyzacji, a także skali konsolidacji przedsiębiorstw państwowych i związanego z nią

ograniczenia konkurencji.

Podstawą polityki pieniężnej jest strategia bezpośredniego celu inflacyjnego, która

wiąże się z systemem płynnego kursu walutowego. Strategia ta . jednoznacznie wskazując

cel polityki monetarnej . zapewnia wysoką przejrzystość polityki pieniężnej sprzyjającą

utrzymaniu oczekiwań inflacyjnych na niskim poziomie. Jednocześnie pozwala ona na

elastyczne reagowanie na zmiany warunków makroekonomicznych . uwarunkowań

zewnętrznych, sytuacji finansów publicznych oraz wstrząsy podażowe i popytowe. Dzięki

temu zmniejsza się ryzyko powstawania napięć mogących prowadzić do zjawisk

kryzysowych. W ocenie RPP system płynnego kursu walutowego jest najbardziej odpowiedni

dla gospodarki polskiej na drodze do członkostwa w Unii Gospodarczej i Walutowej.

Równocześnie w ramach tego systemu RPP . tak jak dotychczas - zastrzega sobie prawo do

interwencji na rynku walutowym, jeśli będzie to niezbędne dla realizacji celu inflacyjnego.

Wyznaczenie celu na poziomie 3% z przedziałem odchyleń +/- 1 pkt. proc. oznacza

przejście z fazy obniżania inflacji do fazy stabilizowania inflacji na niskim poziomie.

Stabilizacja inflacji na niskim poziomie utrwala niskie oczekiwania inflacyjne i umożliwia

dalsze stopniowe obniżanie stóp procentowych i zmniejszanie różnicy między ich poziomem

w Polsce i krajach Unii Gospodarczej i Walutowej. Tempo zbliżania poziomów stóp

procentowych będzie uzależnione od czynników, na które polityka pieniężna nie ma wpływu,

w tym przede wszystkim od polityki fiskalnej w najbliższych latach.

Trwale niska inflacja jest jednym z warunków ekonomicznych zapisanych w Traktacie

z Maastricht w postaci kryteriów zbieżności. Osiągnięcie niskiej inflacji sprzyja ponadto

spełnieniu innych kryteriów zbieżności - długoterminowych stóp procentowych i stabilności

kursu walutowego i umożliwia członkostwo w Unii Gospodarczej i Walutowej. Spełnienie

kryteriów z Maastricht stworzyłoby dobre makroekonomiczne podstawy dla długofalowego,

zrównoważonego wzrostu gospodarczego. Przystąpienie do strefy euro przyniesie gospodarce

dodatkowe korzyści, takie jak obniżenie kosztów pozyskania kapitału, wyeliminowanie części

kosztów transakcyjnych, ożywienie w ramach wzajemnego handlu poprzez wyeliminowanie

ryzyka kursowego i zwiększenie przejrzystości cen.

RPP uznaje zatem, że celem polityki

makroekonomicznej w najbliższych latach powinno być wypełnienie kryteriów zbieżności w 

terminie umożliwiającym jak najszybsze wprowadzenie euro w Polsce.

II. WARUNKI REALIZACJI CELU POLITYKI PIENIĘŻNEJ

Czynniki zewnętrzne

Dostępne prognozy rozwoju gospodarki światowej w 2003 r. wskazują, że poprawa

koniunktury zewnętrznej będzie powolna. Wzrost gospodarczy w strefie euro szacuje się na

1,8-2,4%, a w Stanach Zjednoczonych na 2,5-3,2%. Ewentualność konfliktu zbrojnego w 

Iraku rodzi ryzyko wzrostu cen ropy naftowej, co dodatkowo osłabiłoby wzrost gospodarki

światowej, będąc jednocześnie bodźcem inflacyjnym. Ujawniane nadużycia księgowe w 

niektórych amerykańskich korporacjach są źródłem niepewności na rynkach finansowych. W 

efekcie prognozy rozwoju czynników zewnętrznych wpływających na wzrost gospodarczy i 

inflację w 2003 r. mogą być obarczone dużym błędem. Skutki ożywienia dla gospodarki

Polski będą najprawdopodobniej odczuwalne dopiero w II połowie 2003 r.

Ceny żywności, ceny kontrolowane*

Przewiduje się, że w 2003 r. nastąpi niewielkie przyspieszenie tempa wzrostu cen

żywności do około 2%. W ocenie ekspertów przyczynią się do tego niższe niż w 2002 r.

zbiory zbóż, warzyw i owoców. Prognozuje się również wzrost cen mięsa, spowodowany

zmniejszeniem podaży produkcji zwierzęcej wskutek spadku jej opłacalności. Duża

niepewność w prognozowaniu cen żywności nakazuje jednak brać pod uwagę możliwość

znacznie wyższego wzrostu tych cen.

Na podstawie dostępnych obecnie informacji NBP ocenia, że w porównaniu do roku

2002 tempo wzrostu cen kontrolowanych w 2003 r. powinno ulec niewielkiemu obniżeniu i 

ukształtować się w przedziale od 3.6% do 4.8%.

Prognozy średniorocznych cen ropy naftowej na rynkach światowych wskazują, iż w 

2003 r. można oczekiwać stabilizacji cen paliw, choć istnieje ryzyko ich znacznego wzrostu w 

wyniku ewentualnego konfliktu zbrojnego w Iraku.

5

Rozwój gospodarczy, wzajemna relacja polityki pieniężnej i fiskalnej,

uwarunkowania systemowe

Od 2001 r. obserwujemy w Polsce spowolnienie gospodarcze. Początków

niekorzystnych tendencji należy dopatrywać się w nadmiernym w stosunku do potencjału

gospodarki wzroście popytu w drugiej połowie lat 90-tych. Skutkowało to narastaniem skali

nierównowagi w gospodarce (inflacji oraz deficytu obrotów bieżących bilansu płatniczego),

co wymagało przeciwdziałania. W 1998 roku kryzys rosyjski doprowadził do pogłębienia

nierównowagi zewnętrznej (wzrost deficytu na rachunku obrotów bieżących w relacji do PKB

do ponad 8% w I kwartale 2000 r.).

Wzrost restrykcyjności polityki monetarnej rozpoczęty w drugiej połowie 1999 r.,

podyktowany koniecznością obniżenia inflacji i ograniczenia nierównowagi zewnętrznej,

zbiegł się w czasie z ogólnym spowolnieniem gospodarczym, prowadząc do obniżenia tempa

wzrostu gospodarczego w Polsce w stopniu zbliżonym do tego, w jakim zwalniała

gospodarka strefy euro. Mimo, że spadek tempa wzrostu gospodarczego był zbliżony do

spadku w strefie euro, w Polsce nastąpiła znacznie głębsza redukcja zatrudnienia. Jej

przyczyn należy szukać w uruchamianiu rezerw konkurencyjności tkwiących w gospodarce

oraz w sztywnym rynku pracy. Znaczna część redukcji zatrudnienia wynikała także z 

restrukturyzacji sektorów gospodarki, w których utrzymywało się nadmierne zatrudnienie

(górnictwo, hutnictwo, transport kolejowy).

Pomimo niekorzystnych uwarunkowań, proces przywracania równowagi zewnętrznej

oraz obniżania inflacji był konsekwentnie realizowany, co pozwoliło na rozpoczęcie

stopniowego łagodzenia polityki pieniężnej. Od początku 2001 r. do sierpnia 2002 r.

najważniejsza z punktu widzenia rynku pieniężnego stopa procentowa NBP została obniżona

o 11 punktów procentowych z 19% do 8%. Inflacja bazowa obniżyła się z dwucyfrowego

poziomu w 2000 r. do poziomu umożliwiającego jej stabilizację w przedziale

średniookresowego celu inflacyjnego ustalonego przez RPP w 1998 r. Deficyt na rachunku

obrotów bieżących obniżył się z bardzo groźnego poziomu ponad 8% PKB w 2000 r. do

poniżej 4% PKB obecnie. Od połowy 2002 r. widoczne są symptomy stopniowego ożywienia

gospodarczego.

W ocenie RPP słabsze niż wcześniej oczekiwano ożywienie gospodarcze u głównych

partnerów handlowych, przy rysujących się perspektywach popytu wewnętrznego, pozwala

na prognozowanie w 2003 r. tempa wzrostu PKB w Polsce w przedziale 2-3%. RPP

podkreśla, że trwałe odbudowanie szybkiego wzrostu gospodarczego może się dokonać tylko

6

w warunkach utrzymującej się równowagi makroekonomicznej. Jest to możliwe w przypadku,

gdy zostanie zmobilizowany dostateczny wzrost oszczędności wewnętrznych finansujących

inwestycje. W przeciwnym wypadku gospodarce będą grozić albo powrót nierównowagi

zewnętrznej albo wzrost inflacji. Zjawiska te, nie do pogodzenia z szybkim długofalowym

wzrostem gospodarczym, mogą przekreślić szanse na szybkie członkostwo Polski w Unii

Gospodarczej i Walutowej. RPP zwraca uwagę, iż znacząca mobilizacja oszczędności

krajowych nie nastąpi bez zwiększenia oszczędności sektora rządowego, czyli bez

zdecydowanego obniżenia deficytu budżetowego.

Zdaniem RPP przeszkodą w zacieśnianiu polityki fiskalnej, a także . główną barierą

trwałego przyspieszenia wzrostu gospodarczego - są utrzymujące się strukturalne słabości

polskiej gospodarki, wymienione już w Założeniach Polityki Pieniężnej na 2002 r.:

deformacje rynku pracy utrudniające zatrudnianie, brak postępu w demonopolizacji ważnych

sektorów gospodarki, ochrona na koszt podatnika nierentownych przedsiębiorstw

państwowych zamiast ich prywatyzacji, utrzymywanie wysokiego udziału wydatków

socjalnych w budżecie państwa, które blokuje obniżanie podatków, niedorozwój

infrastruktury. Słabości tych nie da się wyeliminować bez podjęcia w sposób zdecydowany

reform strukturalnych, takich jak: dalsza liberalizacja prawa pracy, poprawa otoczenia

prawnego firm, racjonalizacja bieżących wydatków budżetu i prywatyzacja. Reformy te

przyniosą efekty w postaci wzrostu zatrudnienia, poprawy efektywności i zmniejszenia

deficytu budżetowego. Redukcja deficytu budżetowego umożliwiłaby z kolei łagodzenie

polityki pieniężnej, a to dodatkowo wzmocniłoby wzrost gospodarczy. W rezultacie

gospodarka mogłaby osiągnąć wyższe długofalowe tempo wzrostu gospodarczego i niższy

poziom bezrobocia przy niższej inflacji.

Rada Polityki Pieniężnej ocenia stopień restrykcyjności polityki fiskalnej biorąc pod

uwagę wysokość deficytu ekonomicznego finansów publicznych. W świetle informacji

dostępnych w chwili uchwalania tych Założeń w 2003 r. nastąpi . uwzględniając czynniki

cykliczne . dalsze rozluźnienie polityki fiskalnej. Rysuje się również zagrożenie dokonania

przesunięć części wydatków budżetu państwa do pozostałych części sektora finansów

publicznych, tj. samorządów, funduszy i agencji. Prowadziłoby to do dalszego zwiększenia

deficytu ekonomicznego sektora finansów publicznych. Utrzymywanie wysokiego deficytu,

przy niskich wpływach z prywatyzacji, będzie wymagać wysokiej podaży papierów

skarbowych niezbędnych dla sfinansowania potrzeb pożyczkowych państwa, co ograniczy

możliwości finansowania rozwoju przedsiębiorstw i stworzy warunki sprzyjające umocnieniu

kursu złotego bez jednoczesnego wzmocnienia konkurencyjności przedsiębiorstw.

Rozluźnienie polityki fiskalnej w kontekście przewidywanej poprawy sytuacji

gospodarczej jest zjawiskiem niepokojącym. Przeprowadzenie reform umożliwiających

obniżanie deficytu budżetu zwiększyłoby pole manewru dla polityki pieniężnej. Pozwoliłoby

to na poprawę układu polityki makroekonomicznej i perspektyw wzrostu gospodarczego w 

długim okresie.

8

INSTRUMENTY POLITYKI PIENIĘŻNEJ

Stopa procentowa

Stopa procentowa jest głównym instrumentem, za pomocą którego RPP realizuje cel

inflacyjny. Bank centralny, prowadząc operacje otwartego rynku, wpływa na poziom stóp

procentowych na rynku międzybankowym. Oprocentowanie kredytów i depozytów

oferowane przez banki komercyjne wywiera natomiast wpływ na decyzje dotyczące

konsumpcji i inwestycji, a w efekcie na sferę realną oraz inflację.

Stopami, wytyczającymi kierunek prowadzonej polityki pieniężnej, są stopa

referencyjna, stopa lombardowa oraz stopa depozytowa.

Stopa referencyjna wyznacza minimalną rentowność podstawowych operacji

otwartego rynku, wpływając jednocześnie na poziom stóp rynkowych o porównywalnym

terminie zapadalności. W 2003 r. NBP dokona skrócenia terminu zapadalności podstawowych

operacji otwartego rynku do 14 dni. W ten sposób stopa referencyjna będzie oddziaływać na

stopę dwutygodniową rynku pieniężnego. Skrócenie operacji do 14 dni powinno zwiększyć

efektywność mechanizmu transmisji polityki pieniężnej, zapewni bardziej precyzyjny wpływ

banku centralnego na poziom płynności w sektorze oraz będzie krokiem dostosowawczym do

standardów Europejskiego Banku Centralnego.

Stopa lombardowa wyznacza maksymalny koszt pozyskania pieniądza w banku

centralnym.

Stopa depozytowa określa dolną granicę wahań stóp jednodniowych.

Płynność sektora bankowego

Sytuację, w której bank centralny jest na trwałe dłużnikiem netto banków

komercyjnych z tytułu operacji krótko- i długookresowych łącznie, określamy jako

nadpłynność strukturalną. Przypadek, w którym w warunkach strukturalnej nadpłynności

bank centralny jest dłużnikiem netto banków z tytułu operacji krótkoterminowych nazywamy

nadpłynnością operacyjną.

W 2003 r. NBP będzie realizował politykę pieniężną w warunkach zarówno

strukturalnej, jak i operacyjnej nadpłynności sektora bankowego. Przejście do operacyjnego

niedoboru płynności wiązałoby się z koniecznością dużej emisji obligacji NBP. W warunkach

wysokiego deficytu sektora finansów publicznych i stosunkowo niskich wpływów z 

prywatyzacji duża emisja obligacji NBP stanowiłaby konkurencję dla papierów skarbowych i 

prowadziłaby do niepożądanego wzrostu ich rentowności. Dlatego w warunkach operacyjnej

nadpłynności kontynuowane będą działania zmierzające w kierunku ograniczenia

nadpłynności strukturalnej. Cel ten osiągany będzie stopniowo, zgodnie z warunkami

panującymi na rynku pieniężnym.

Aby uniknąć pojawienia się zmiennych stanów operacyjnej płynności sektora

bankowego, bank centralny podejmie takie działania, które spowodują, że operacje otwartego

rynku będą miały jednorodny, absorbujący kierunek. W tym celu przewidywany jest wykup

wyemitowanych w 1999 r. przez NBP obligacji indeksowanych do inflacji. Pozwoli on

utrzymać niewielką operacyjną nadpłynność sektora bankowego i jednocześnie poprawi

konkurencyjność banków. Operacja ta usunęłaby jeden z czynników, które powodują

utrzymywanie się marży pomiędzy oprocentowaniem kredytów i depozytów.

Operacje otwartego rynku

Podstawowym instrumentem, umożliwiającym utrzymywanie stóp rynku pieniężnego

na poziomie pożądanym z punktu widzenia realizacji założonego celu inflacyjnego, będą

operacje otwartego rynku.

Operacje podstawowe wytyczać będą kierunek prowadzonej polityki pieniężnej.

Rolę tę pełnić będzie regularna, przeprowadzana raz w tygodniu, emisja 14-dniowych bonów

pieniężnych NBP. Rentowność tych operacji określana będzie poprzez stopę referencyjną

ustalaną przez RPP.

Operacje dostrajające możliwe będą do zastosowania w sytuacji nieoczekiwanej

zmiany stanu płynności, skutkującej niepożądanymi - z punktu widzenia prowadzonej

polityki pieniężnej - zmianami stóp rynkowych. Operacje te mogą obejmować zarówno

operacje zasilające, jak i absorbujące.

Operacje strukturalne służyć będą długoterminowej zmianie poziomu płynności

sektora bankowego. NBP będzie kontynuował sprzedaż skonwertowanych obligacji

skarbowych w trybie bezwarunkowym. Przewiduje się również wykup wyemitowanych w 

1999 r. przez NBP obligacji indeksowanych do inflacji.

Rezerwa obowiązkowa

Zasadniczą rolą rezerwy obowiązkowej jest ograniczanie wpływu zmian płynności w 

sektorze bankowym na wahania stóp procentowych. Wynika to z obowiązku utrzymania

odpowiedniej ilości środków na rachunkach bieżących banków komercyjnych w okresie

utrzymywania rezerwy obowiązkowej i ułatwia bankowi centralnemu utrzymywanie stóp

rynkowych na pożądanym poziomie.

Obniżki stopy rezerwy obowiązkowej zależeć będą od kształtowania się poziomu

nadpłynności w sektorze bankowym.

Operacje kredytowo . depozytowe

Operacje te służą łagodzeniu wpływu zmian płynności w sektorze na poziom stawek

rynkowych, tworząc pasmo wahań dla stóp jednodniowych. W przeciwieństwie do operacji

otwartego rynku operacje kredytowo . depozytowe przeprowadzane są z inicjatywy banków.

Kredyt lombardowy pełni rolę źródła krótkoterminowej płynności (overnight). Daje

bankom możliwość zaciągania kredytu na koniec dnia na bazie O/N w banku centralnym. Jest

zabezpieczony papierami wartościowymi, a jego oprocentowanie wyznacza krańcowy koszt

pozyskania pieniądza na rynku międzybankowym.

Lokata na koniec dnia umożliwia bankom komercyjnym złożenie jednodniowego

depozytu w banku centralnym. Stopa depozytowa ogranicza od dołu wahania

krótkoterminowych stóp procentowych rynku międzybankowego.

Inne operacje

Kredyt techniczny jest zabezpieczoną, spłacaną w ciągu dnia operacyjnego, formą

pożyczki z banku centralnego. Nie jest uważany za instrument polityki pieniężnej, jednakże

stanowi ważny element systemu rozliczeniowego. Służy poprawie efektywności

rozrachunków międzybankowych. W 2003 r. NBP rozszerzy możliwość zabezpieczania

kredytu technicznego o obligacje skarbowe.

* * *

W 2003 r. kontynuowane będą prace mające na celu przygotowanie systemu

operacyjnego NBP do uczestnictwa w Eurosystemie. Do najważniejszych zadań należeć będą:

stworzenie zaplecza technicznego do przeprowadzania operacji otwartego rynku oraz operacji

kredytowo-depozytowych na zasadach obowiązujących w Eurosystemie, a także pełna

harmonizacja systemu rezerwy obowiązkowej. Dostosowania te realizowane będą stopniowo.

Zmierzać będą do poprawy efektywności rynków finansowych, co powinno usprawniać

proces transmisji polityki pieniężnej.

NBP
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Strona główna INTERIA.PL
Polecamy
Finanse / Giełda / Podatki
Bądź na bieżąco!
Odblokuj reklamy i zyskaj nieograniczony dostęp do wszystkich treści w naszym serwisie.
Dzięki wyświetlanym reklamom korzystasz z naszego serwisu całkowicie bezpłatnie, a my możemy spełniać Twoje oczekiwania rozwijając się i poprawiając jakość naszych usług.
Odblokuj biznes.interia.pl lub zobacz instrukcję »
Nie, dziękuję. Wchodzę na Interię »