Jak naliczać składki ZUS za przedsiębiorców w 2009 r.?

Podstawy, od których nalicza się składki społeczne i składkę zdrowotną są obecnie takie same. Różni się jedynie wysokość stopy procentowej tych składek. Na ulgowy wymiar składek mogą w dalszym ciągu liczyć przedsiębiorcy, którzy dopiero "startują" ze swoją firmą.

Składki społeczne od "zwykłej" podstawy

Do końca grudnia 2008 r. dla osób prowadzących pozarolniczą działalność podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowiła zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Podstawa ta była ustalana raz na kwartał (czyli cztery razy w roku) w oparciu o wysokość przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale.

Jednak od 1 stycznia 2009 r. składki na ubezpieczenia społeczne przedsiębiorcy mogą już co miesiąc opłacać według jednej stawki, ustalonej na cały rok. Właściciele firm nie będą więc musieli sprawdzać cztery razy w roku, jakie powinni wpłacać kwoty do ZUS. Jest to wynik ubiegłorocznej nowelizacji ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2008 r. nr 220, poz. 1417).

Od początku br. podstawę wymiaru składek społecznych dla osób prowadzących pozarolniczą działalność w dalszym ciągu stanowi zadeklarowana kwota. Jednak obecnie nie może ona być niższa niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek emerytalno-rentowych, ogłoszonego na dany rok kalendarzowy. Składka w nowej wysokości obowiązuje od 1 stycznia do 31 grudnia danego roku.

Zarówno kwotę ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek emerytalno--rentowych, jak i przyjętą do jej ustalenia kwotę prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia będzie ogłaszał Minister Pracy i Polityki Społecznej, w drodze obwieszczenia w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej Monitor Polski.

Według ustawy budżetowej na 2009 r. prognozowane przeciętne wynagrodzenie miesięczne, o którym była mowa wcześniej, wyniesie 3.193 zł. Stąd najniższa podstawa wymiaru składek społecznych dla przedsiębiorców od 1 stycznia 2009 r. wynosi 1.915,80 zł (tj. 60% z kwoty 3.193 zł). Na marginesie dodam, że od tej samej kwoty przedsiębiorca będzie też musiał opłacać za siebie w tym roku składkę na Fundusz Pracy.

- a dla nowych biznesmenów od niższej podstawy

Dla przedsiębiorców rozpoczynających dopiero własną działalność przewidziane są pewne ulgi. Osoby te w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności mogą bowiem opłacać składki społeczne od dużo niższej podstawy wymiaru, aniżeli powszechnie obowiązująca. Najniższa podstawa wymiaru składek społecznych dla nowych przedsiębiorców wynosi 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę. W 2009 r. jest to kwota 382,80 zł (tj. 30% z kwoty 1.276 zł). Ulga ta przysługuje osobom rozpoczynającym działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych. Ale tylko pod warunkiem, że osoby te:

nie prowadzą lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania obecnej działalności nie prowadziły innej pozarolniczej działalności oraz

nie wykonują na rzecz byłego pracodawcy takich samych czynności wchodzących w zakres obecnie wykonywanej działalności gospodarczej, jakie przed dniem jej rozpoczęcia wykonywały w ramach stosunku pracy (lub spółdzielczego stosunku pracy) w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym.

Od jakiej kwoty składka zdrowotna?

Obecnie wysokość najniższej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne przedsiębiorców wynosi 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw z poprzedniego kwartału, wraz z wypłatami z zysku. Wysokość tej podstawy zmienia się raz na kwartał.

Z projektu nowelizacji ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych wynika jednak, że dla przedsiębiorców ma zostać wprowadzona jedna, stała w ciągu roku minimalna podstawa wymiaru składki zdrowotnej. Ma ona wynosić 75% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych. Według projektowanych przepisów, składka w nowej wysokości ma obowiązywać od 1 stycznia do 31 grudnia danego roku.

Zmiana ta w dużym stopniu uprościłaby przedsiębiorcom tryb obliczania składki zdrowotnej. Dzięki zmienionym przepisom składka ta byłaby naliczana od tej samej podstawy wymiaru co składki społeczne przedsiębiorców. Różniłaby je tylko wysokość stopy procentowej. Przedsiębiorcy nie musieliby już sprawdzać co kwartał wysokości przeciętnego wynagrodzenia, od którego trzeba naliczyć składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Projekt nowelizacji obecnie znajduje się w Sejmie.

Nowe przepisy mają mieć zastosowanie do składek należnych za okres począwszy od 1 stycznia 2009 r. To oznacza, że składkę zdrowotną (podobnie jak i składki społeczne) należną za grudzień 2008 r., płatną w styczniu 2009 r. przedsiębiorcy muszą opłacić jeszcze na dotychczasowych zasadach.

Składki za niepełny miesiąc

Przedsiębiorcy podlegają obowiązkowi ubezpieczeniowemu od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności (z wyłączeniem okresu, w którym działalność została zawieszona). Może to więc sugerować, że w razie gdy przedsiębiorca rozpocznie działalność (lub ją zakończy) w trakcie danego miesiąca, składki ubezpieczeniowe powinien opłacić tylko za część tego miesiąca. Owszem, ale tylko składki na ubezpieczenia społeczne. Jest to możliwe na podstawie art. 18 ust. 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Kwotę podstawy wymiaru składek zmniejsza się wówczas proporcjonalnie, dzieląc ją przez liczbę dni kalendarzowych danego miesiąca i mnożąc przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniom w tym miesiącu. Ta sama zasada obowiązuje wtedy, gdy przedsiębiorca jest uprawniony do pobierania zasiłku (np. chorobowego, macierzyńskiego) za część miesiąca lub cały miesiąc.

Natomiast składka zdrowotna jest miesięczna i niepodzielna, co wynika z art. 79 ust. 2 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej. Nie podlega ona więc proporcjonalnemu pomniejszeniu o liczbę dni niepodlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu w danym miesiącu kalendarzowym. Nie podlega również proporcjonalnemu pomniejszeniu o okresy pobierania zasiłków z ubezpieczenia chorobowego lub wypadkowego, a także zasiłku macierzyńskiego nabytego z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności.

Podstawa prawna:

ustawa z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2007 r. nr 11, poz. 74 ze zm.), ustawa z dnia 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej...Dz. U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.).

autor: Dorota Wyderska

Gazeta Podatkowa Nr 521 z dnia 2009-01-05