Rozpoczęcie działalności gospodarczej a rejestracja na podatek VAT

Podatnikami podatku VAT są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Natomiast działalność gospodarcza obejmuje m.in. wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Wynika to z art. 15 ustawy o VAT.

Jak ponadto wskazano w art. 96 ust. 1 ustawy o VAT, podatnicy ci mają obowiązek złożenia naczelnikowi urzędu skarbowego zgłoszenia rejestracyjnego VAT-R przed dniem wykonania pierwszej czynności podlegającej opodatkowaniu VAT. Obowiązek ten nie dotyczy podatników korzystających ze zwolnienia podmiotowego z VAT, tj. zwolnionych od podatku z uwagi na nieprzekroczenie limitu obrotów w kwocie 150.000 zł oraz podatników zwolnionych przedmiotowo z VAT, tj. wykonujących wyłącznie czynności zwolnione z VAT.

W przypadku podatników rozpoczynających działalność w trakcie roku, kwota limitu uprawniająca do zwolnienia jest mniejsza od 150.000 zł i zależy od okresu prowadzonej działalności.

Tak więc przedsiębiorca rozpoczynający prowadzenie działalności gospodarczej, który decyduje się na zwolnienie podmiotowe, nie musi składać żadnych deklaracji informujących urząd skarbowy o wyborze zwolnienia.

Przy czym ustawodawca dał mu możliwość złożyć takie zgłoszenie rejestracyjne i wówczas naczelnik urzędu skarbowego rejestruje i potwierdza zarejestrowanie jako "podatnika VAT zwolnionego".

Warto pamiętać, że nie każdy podatnik rozpoczynający działalność może korzystać ze zwolnienia podmiotowego. Bez względu bowiem na wysokość osiąganych obrotów, podatnicy, którzy wykonują czynności wymienione w art. 113 ust. 13 ustawy o VAT, ze zwolnienia tego korzystać nie mogą, np. podatnik dokonujący sprzedaży wyrobów akcyzowych (z wyjątkiem m.in. wyrobów tytoniowych). W tym przypadku podatnicy rozpoczynający działalność gospodarczą muszą złożyć zgłoszenie rejestracyjne VAT-R przed dniem wykonania pierwszej czynności podlegającej opodatkowaniu VAT.

Przepisy o VAT nie określają wprost, od którego momentu podmiot staje się podatnikiem zarejestrowanym. Jednak w art. 96 ust. 4 ustawy o VAT wskazano, że naczelnik rejestruje podatnika i potwierdza jego zarejestrowanie. Tak więc należy uznać, iż rejestracja następuje w momencie złożenia VAT-R w urzędzie skarbowym.

170 zł - tyle wynosi opłata skarbowa z tytułu rejestracji na VAT.

Złożenie zgłoszenia rejestracyjnego przez podatnika zamierzającego rozliczać VAT jest konieczne ze względu na przysługujące mu prawo do odliczenia podatku naliczonego od dokonywanych zakupów.

Dość długo organy podatkowe uznawały, że w sytuacji gdy podatnik spóźnił się z rejestracją na VAT, nie przysługiwało mu prawo do odliczenia VAT za okres, w którym był niezarejestrowany dla celów VAT. Powoływały się przy tym na przepis art. 88 ust. 4 ustawy o VAT. Jednak w wyniku odmiennej interpretacji tego przepisu przez sądy administracyjne, obecnie już nie kwestionują w takiej sytuacji prawa do odliczenia, pod warunkiem, że w okresie kiedy składana jest deklaracja VAT podatnik jest już zarejestrowany dla potrzeb VAT. Tak więc nawet w sytuacji gdy w momencie dokonywania zakupów podatnik nie złożył jeszcze zgłoszenia VAT-R, ma prawo do odliczenia podatku z faktur otrzymanych przed rejestracją, o ile tylko zarejestrował się przed złożeniem deklaracji VAT.

Z uwagi na dość wysoki limit obrotów, do którego podatnik może korzystać ze zwolnienia podmiotowego z VAT, podatnicy rozpoczynający działalność na pewno zastanawiają się czy jest dla nich opłacalne być podatnikiem zwolnionym z VAT, czy czynnym.

Przede wszystkim muszą zastanowić się, kto będzie odbiorcą ich towarów lub wykonywanych przez nich usług.

Jeżeli będą to:

• osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej,
  
• podatnicy korzystający ze zwolnienia z VAT,

wówczas zwolnienie z VAT może być dla nich opłacalne.

Wynika to mianowicie z faktu, że podatnik zwolniony z VAT nie nalicza VAT-u przy sprzedaży, co wpływa na cenę sprzedawanych towarów czy usług. A cena ta jest istotna, gdy podatnik zwolniony i tak nie ma prawa do odliczenia VAT.

Natomiast w sytuacji gdy:

• nabywcami produktów czy usług są podatnicy czynni VAT, którzy mają prawo do odliczania VAT,
  
• podatnik dokonuje czynności, które opodatkowane są stawkami preferencyjnymi i w tym przypadku może wystąpić u niego nadwyżka podatku naliczonego nad należnym,
  
• podatnik dokonuje dużych zakupów inwestycyjnych,

korzystanie ze zwolnienia z punktu ekonomicznego może okazać się niekorzystne dla podatnika.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o VAT (Dz. U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054)

autor: Aleksandra Węgielska
Gazeta Podatkowa nr 91 (819) z dnia 2011-11-14

GOFIN podpowiada