Firma też może się poskarżyć

Skarga konstytucyjna to narzędzie dochodzenia praw i wolności obywatelskich, z których korzystać mogą również przedsiębiorcy. Firma może kwestionować przepisy, na podstawie których w dotyczącej ich sprawie zapadło ostateczne orzeczenie.

Przegranie sprawy podatkowej w Naczelnym Sądzie Administracyjnym wcale nie musi dla osoby prowadzącej działalność gospodarczą oznaczać kresu możliwości dochodzenia swoich racji na drodze prawnej. Przedsiębiorca - tak jak każdy inny obywatel - może bowiem wnieść do Trybunału Konstytucyjnego skargę w swojej sprawie. Skarga konstytucyjna może dotyczyć spraw gospodarczych czy podatkowych - ważne jest tylko, by uprzednio doszło do naruszenia konstytucyjnych praw czy wolności skarżącego.

Z konstytucji wynika, że każdy, kogo konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo wnieść skargę do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w konstytucji.

Skargę konstytucyjną można wnieść po wyczerpaniu drogi prawnej przewidzianej dla dochodzenia określonych uprawnień w ciągu trzech miesięcy od doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia.

Trybunał rozpoznaje skargę na tych samych zasadach i w tym samym trybie, co wnioski o stwierdzenie zgodności ustaw z konstytucją oraz czy innych aktów normatywnych z konstytucją lub ustawami.

Skarga poza wymaganiami dotyczącymi pisma procesowego (data, określenie organu, do którego się ją kieruje) powinna zawierać:

- dokładne określenie ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o wolnościach lub prawach albo obowiązkach określonych w konstytucji i w stosunku do którego skarżący domaga się stwierdzenia niezgodności z konstytucją,

- wskazanie, jakie konstytucyjne wolności lub prawa, i w jaki sposób - zdaniem skarżącego - zostały naruszone,

- uzasadnienie skargi, z podaniem dokładnego opisu stanu faktycznego.

Do skargi należy załączyć wyrok, decyzję lub inne rozstrzygnięcie, z podaniem daty jej doręczenia, wydane na podstawie zakwestionowanego aktu normatywnego.

Skarga oraz ewentualne zażalenie na postanowienie o odmowie nadania skardze dalszego biegu objęte jest tzw. przymusem adwokackim, co oznacza, że musi ją sporządzić adwokat lub radca prawny. Samodzielne sporządzenie skargi dopuszczalne jest w przypadku, gdy skarżącym jest sędzia, prokurator, notariusz, profesor lub doktor habilitowany nauk prawnych. W razie niemożności poniesienia kosztów pomocy prawnej, skarżący może zwrócić się do sądu rejonowego jego miejsca zamieszkania o ustanowienie dla niego adwokata lub radcy prawnego z urzędu na podstawie Kodeksu postępowania cywilnego. Do czasu rozstrzygnięcia przez sąd wniosku nie biegnie trzymiesięczny termin, o którym mowa wyżej.

Skarga podlega wstępnemu rozpoznaniu, co oznacza, że najpierw jeden z sędziów Trybunału bada na posiedzeniu niejawnym, czy spełnia ona wszystkie wymogi formalne oraz czy w ogóle jest zasadna. Jeżeli skarga nie odpowiada warunkom formalnym, sędzia wzywa skarżącego do usunięcia braków w ciągu tygodnia od dnia zawiadomienia. Jeżeli jest oczywiście bezzasadna lub braki nie zostały usunięte w określonym terminie, wydaje się postanowienie o odmowie nadania wnioskowi dalszego biegu. Na postanowienie to przysługuje skarżącemu zażalenie.

Trybunał może wydać postanowienie tymczasowe o zawieszeniu lub wstrzymaniu wykonania orzeczenia w sprawie, której skarga dotyczy, jeżeli wykonanie wyroku, decyzji lub innego rozstrzygnięcia mogłoby spowodować skutki nieodwracalne, wiążące się z dużym uszczerbkiem dla skarżącego lub gdy przemawia za tym ważny interes publiczny lub inny ważny interes skarżącego. Postanowienie tymczasowe doręcza się bezzwłocznie skarżącemu oraz właściwemu organowi sądowemu lub organowi egzekucyjnemu. Postanowienie tymczasowe zostaje uchylone po ustaniu przyczyny, dla których zostało ono wydane.

Uczestnikami postępowania w sprawie skargi konstytucyjnej są skarżący, organ, który wydał zakwestionowany akt normatywny, prokurator generalny oraz - w razie zgłoszenia udziału w postępowaniu - rzecznik praw obywatelskich. Rozprawa odbywa się bez względu na stawiennictwo uczestników postępowania. Wnioskodawca może do rozpoczęcia rozprawy wycofać skargę. W takim przypadku Trybunał umarza postępowanie na posiedzeniu niejawnym.

Art. 145a Kodeksu postępowania administracyjnego wymienia orzeczenie TK o niezgodności aktu normatywnego z konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą jako przesłankę wystąpienia przez skarżącego z żądaniem wznowienia postępowania zakończonego wydaniem prawomocnej decyzji administracyjnej. W tej sytuacji skargę o wznowienie postępowania wnosi się w terminie jednego miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Podmiotem, do którego należy zaadresować podanie w tej sprawie, jest organ administracji publicznej, który wydał w sprawie decyzję w pierwszej instancji. Odpowiednie postanowienie wyda jednak organ, który w sprawie decydował w ostatniej instancji.

Wraz z wyrokiem uwzględniającym skargę konstytucyjną, Trybunał orzeka w drodze postanowienia na rzecz wnoszącego skargę konstytucyjną zwrot kosztów postępowania przed Trybunałem od organu, który wydał akt normatywny będący przedmiotem skargi konstytucyjnej. W uzasadnionych przypadkach Trybunał może orzec zwrot kosztów postępowania również wówczas, gdy nie uwzględnił skargi konstytucyjnej. Może też określić wysokość kosztów reprezentowania wnoszącego skargę konstytucyjną przez adwokata lub radcę prawnego w zależności od charakteru sprawy i wkładu pełnomocnika w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia.