Nie trzeba dzielić lokalu

Zgodził się tym samym ze wszystkimi zarzutami, jakie rzecznik praw obywatelskich zgłosił we wniosku o stwierdzenie niekonstytucyjności niektórych przepisów Prawa spółdzielczego.

Zakwestionowana przez Rzecznika ustawa stanowi, że spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego może należeć tylko do jednej osoby albo - w drodze wyjątku - do małżonków. Regulacja ta określana jest mianem zasady jednopodmiotowości. Jej konsekwencje przejawiają się m.in. w szczególnych rozwiązaniach dotyczących sytuacji małżonków rozwiedzionych. Ustawa przewiduje, że po rozwodzie oraz ustaniu lub unieważnieniu małżeństwa małżonkowie powinni w ciągu roku zawiadomić spółdzielnię, któremu z nich przypadło spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu (ewentualnie przedstawić dowód wszczęcia postępowania sądowego o podział tego prawa). Jeżeli tego nie uczynią, może dojść do podjęcia przez spółdzielnię uchwały o wygaśnięciu prawa do lokalu. Zdaniem Rzecznika zasada jednopodmiotowości zbyt głęboko ingeruje w sferę ochrony ukształtowanych już praw majątkowych.

Trybunał zgodził się również, że nie znajdują konstytucyjnej podstawy te przepisy Prawa spółdzielczego, które wymagają zgody spółdzielni do wynajęcia lokalu lub oddania w bezpłatne używanie. Niezgodna z ustawą zasadniczą jest również regulacja zabraniająca wynajmowania lub oddawania w bezpłatne używanie części lub całości przydzielonego lokalu mieszkalnego dopiero po zamieszkaniu w nim członka spółdzielni.

Zdaniem rzecznika praw obywatelskich wszystkie powyższe ograniczenia godziły w konstytucyjne zasady sprawiedliwości społecznej, równości, ochrony praw majątkowych oraz proporcjonalności. Ta ostatnia pozwala na uszczuplanie wynikających z ustawy zasadniczej praw i wolności jedynie w określonych przypadkach (zagrożenia dla bezpieczeństwa lub porządku publicznego w państwie, ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej albo wolności i praw innych osób) i tylko w sposób nie naruszający istoty tych praw i wolności.