Prokurator będzie mógł umorzyć sprawę
W sejmowej Komisji Nadzwyczajnej do spraw Zmian w Kodyfikacjach trwają prace nad projektem nowelizacji kodeksu karnego. Propozycje przygotowane przez resort sprawiedliwości mają wzmocnić prawa pokrzywdzonych, którzy, broniąc się przed przestępcami, działają w ramach obrony koniecznej.
Skazani za prawo do obrony
Obowiązujący kodeks karny przewiduje, że nie popełniają przestępstwa osoby, które w ramach obrony koniecznej odpierają bezpośredni i zarazem bezprawny zamach na jakiekolwiek dobro chronione prawem. To teoria, którą trudno realizować w praktyce, gdy napastnik przystawia swojej ofierze nóż do gardła. W takich przypadkach wskutek zbyt intensywnej lub przesadnie rozciągniętej w czasie obrony często dochodzi do przekroczenia dozwolonych prawem granic obrony koniecznej.
Praktyczny problem rodzi też intensywna obrona konieczna spowodowana silnym wzburzeniem lub strachem przed napastnikami. W takich przypadkach sąd sprawdza, czy strach lub wzburzenie jest rzeczywiście usprawiedliwione okolicznościami zdarzenia. Jeśli tak jest, to odstępuje od wymierzenia kary pokrzywdzonemu.
- Problem w tym, że obecnie warunkiem skorzystania z odstąpienia od wymierzenia kary jest przeprowadzenie procesu przez sąd i wydanie wyroku - podkreśla adwokat Paweł Sowisło z Kancelarii Adwokatów i Radców Prawnych P.J. Sowisło & Topolewski.
Oznacza to tyle, że wobec zbyt intensywnie broniącej się ofiary rozboju czy napadu musi być wszczęte dochodzenie lub śledztwo, a prokurator ma obowiązek wystosować przeciwko niej akt oskarżenia do sądu. Wtedy ofiara paradoksalnie uzyskuje status oskarżonego, a sąd po uznaniu jej winną popełnienia zarzuconego przestępstwa (np. wywołania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu napastnika) odstępuje od wymierzenia za to przestępstwo kary.
Zadecyduje prokurator
Sytuację pokrzywdzonych ma zmienić postulowana od lat zmiana w kodeksie karnym. Nieznaczna korekta art. 25 par. 3 kodeksu karnego polegająca na zastąpieniu słów - sąd odstępuje od wymierzenia kary, słowami - nie podlega karze sprawi, że sprawy o przekroczenie granic obrony koniecznej pod wpływem silnego wzburzenia lub strachu będą mogły być zakończone już na etapie postępowania przygotowawczego.
Dzięki jakim zmianom prokurator będzie mógł umorzyć postępowanie? Dlaczego przeciwko zmianie w kodeksie karnym protestuje rzecznik praw obywatelskich?
Więcej: Gazeta Prawna 11.03.2009 (49) - str.10
Adam Makosz
