Rolnictwo w 2001

Opracowanie "Rolnictwo w 2001 r." jest kolejną edycją publikacji zbiorczej z zakresu statystyki rolnictwa, wydawanej od kilku lat w serii "Informacje i opracowania statystyczne", a obecnie - na wniosek Komitetu Redakcyjnego - z uwzględnieniem analitycznego charakteru tej publikacji w serii "Studia i analizy statystyczne".

W publikacji przedstawiono podsumowanie wyników produkcyjnych rolnictwa w 2001 r. na tle kształtowania się warunków produkcyjno-rynkowych i zużycia środków produkcji wraz z oceną sytuacji i uwarunkowań mogących rzutować na możliwości produkcyjne rolnictwa w 2002 r. Analiza dotyczy danych za 2001 r., na tle zmian w latach 1995 - 2000, a także w odniesieniu do 1990 r.

Na podstawie zbiorczych wyników sprawozdawczości, badań reprezentacyjnych i oszacowań prowadzonych przez Departament Statystyki Rolnictwa i Ochrony Środowiska, w publikacji przedstawiono informacje o:

- produkcji roślinnej (plony i zbiory) i zwierzęcej (produkcja żywca, mleka) oraz wynikach produkcyjnych rolnictwa w ujęciu wartościowym, tj. rolniczej produkcji globalnej, końcowej i towarowej z wyodrębnieniem wartości i ilości skupionych produktów rolnych,

- warunkach produkcyjno-ekonomicznych rolnictwa, w tym m.in. o użytkowaniu gruntów, warunkach agrometeorologicznych, cenach ziemi i produktów rolnych oraz ich relacjach, a także o opłacalności produkcji rolniczej w ocenie rolników,

- zaopatrzeniu i zużyciu środków produkcji w rolnictwie.

W 2001 r. w ogólnej powierzchni kraju, użytki rolne stanowiły ok. 18,4 mln ha (58,8%), tj. o ok. 230 tys. ha mniej niż w 1995 r. i o ok. 328 tys. ha mniej niż w 1990r. W użytkowaniu gospodarstw indywidualnych w 2001 r. znajdowało się 15550 tys. ha użytków rolnych (84,5%), tj. o 345 tys. ha więcej niż w 1995 r., w którym gospodarstwa indywidualne użytkowały ok. 81,7% powierzchni użytków rolnych kraju. Indywidualne gospodarstwa rolne o powierzchni powyżej 1 ha użytków rolnych, których liczba zmniejszyła się z 2047,6 tys. w 1995 r. do 1881,6 tys. w 2001 r., gospodarowały na 13450 tys. ha, tj. średnio 7,1 ha użytków rolnych w gospodarstwie (w 1995 r. - 6,7 ha).

Przy korzystnym kształtowaniu się warunków agrometeorologicznych, oraz zwiększonym w porównaniu z latami poprzednimi zużyciu nawozów mineralnych (90,8 kg NPK na 1 ha użytków rolnych), produkcja zbóż w 2001 r. wyniosła 27,0 mln t, tj. o 20,7% więcej niż przed rokiem i o 7,0% więcej od średniej z lat 1996 - 2000. Znacznie gorsze były natomiast zbiory ziemniaków, buraków cukrowych i warzyw, przy czym ogólny poziom (w ujęciu wartościowym) osiągniętej w 2001 r. produkcji roślinnej był o 8,6% wyższy od niskiego poziomu sprzed roku, ale o 0,6% niższy od produkcji roślinnej uzyskanej w 1995 r. (liczonej w cenach stałych) i o 10,4% niższy niż w 1990 r.

W produkcji zwierzęcej, przy utrzymaniu się ogólnej produkcji żywca rzeźnego na poziomie z roku poprzedniego, odnotowano spadek produkcji żywca wołowego o 11,5% (przy dalszym spadku pogłowia bydła na koniec roku o 3,9%) oraz niższą o 3,3% produkcję żywca wieprzowego, przy czym poprawa opłacalności tuczu trzody chlewnej wpłynęła na odwrócenie tendencji spadkowych w pogłowiu i w końcu 2001 r. odnotowano jego wzrost o 3,0% w porównaniu ze stanem sprzed roku. Znacznie natomiast zwiększyła się produkcja żywca drobiowego (o 19,2%), produkcja jaj (o 6,0%) i o ok. 3% wzrosło pogłowie drobiu. Produkcja mleka (przy zmniejszonym o 3,0% pogłowiu krów - według stanu w czerwcu) kształtowała się na poziomie podobnym jak w roku poprzednim, co świadczyło o postępującej selekcji stada w kierunku poprawy przeciętnej wydajności mlecznej. Ogółem produkcja zwierzęca osiągnięta w 2001 r. była wyższa o 2,5% w porównaniu z rokiem poprzednim i o 2,8% w stosunku do 1995 r., ale w porównaniu do 1990 r. była niższa o 5,8%.

Tak więc, po dwóch latach spadku produkcji rolniczej, w 2001 r. w rolnictwie, uzyskano dobre wyniki produkcyjne. Szacuje się, że globalna produkcja rolnicza zwiększyła się w porównaniu z rokiem poprzednim o 5,7% i była o 0,6% wyższa od osiągniętej w 1995 r., chociaż o 7,3% niższa niż w 1990 r.

W tworzeniu globalnej produkcji rolniczej udział gospodarstw indywidualnych w 2001 r. wyniósł ponad 90%, a w produkcji towarowej - ok. 87%. Dla porównania w 1990 r. udział gospodarstw indywidualnych w produkcji globalnej wynosił - 77,5%, a w towarowej - 73,5%, przy czym w towarowej produkcji roślinnej udział gospodarstw indywidualnych w okresie od 1990 r. wzrósł z 74,4% do 83,6%, a w towarowej produkcji zwierzęcej - z 73,0% do 88,7%.

W warunkach zwiększonej produkcji zbóż oraz utrzymującej się przewadze podaży produktów zwierzęcych nad popytem, średni wzrost cen produktów rolnych sprzedawanych przez gospodarstwa indywidualne w 2001 r., w porównaniu z rokiem poprzednim, wyniósł 3,8% i był znacznie niższy od wzrostu cen towarów i usług zakupywanych przez te gospodarstwa (6,5%). W rezultacie wskaźnik relacji cen ("nożyce cen"), po wzroście w 2000 r do korzystnego dla rolnictwa poziomu 103,0, w 2001 r. ponownie obniżył się do 97,5. Oznacza to, że mimo wzrostu globalnej produkcji rolniczej, pogorszenie ogólnej relacji cen produktów rolnych do cen środków produkcji wpłynęło na spadek realnych przychodów z produkcji rolniczej, zwłaszcza w warunkach braku możliwości zbytu części wyprodukowanych produktów, a tym samym na ponowne pogorszenie koniunktury w rolnictwie.