Ustawa budżetowa na rok 2002 - uzasadnienie

Publikujemy pełną treść uzasadnienia do Projektu ustawy budżetowej na rok 2002.

Publikujemy pełną treść uzasadnienia do Projektu ustawy budżetowej na rok 2002.

Treść ustawy w załączniku.



Uzasadnienie Ustawy budżetowej na rok 2002.



Po wydarzeniach z 11 września 2001 r. dramatycznie zwiększyła się skala destabilizacji gospodarki światowej. Od początku 2001 r. koniunktura gospodarcza uległa pogorszeniu, mimo iż rządy i banki centralne podejmowały wiele działań na rzecz zahamowania tendencji recesyjnych. Następstwa tragicznych wydarzeń w Nowym Jorku i Waszyngtonie są obecnie trudne do przełożenia na język prognoz ekonomicznych. Należy jednak podkreślić, iż większość analityków uważa, że wydarzenia te mogą stać się kolejnym bodźcem pogorszenia koniunktury na świecie.

Reklama

Gospodarka polska odnotowuje od 2001 r. wyraźny spadek tempa wzrostu produktu krajowego brutto (PKB), wzrastające bezrobocie, ale jednocześnie odbudowuje się równowaga zewnętrzna i - szybciej niż przewidywano - ulega wyhamowaniu tempo wzrostu cen. Te zmiany w sytuacji makroekonomicznej powodują znaczące zmiany prognozowanego w 2001 roku oraz na rok 2002 strumienia dochodów sektora finansów publicznych. Maleją zwłaszcza kwoty wpływów podatkowych zasilające budżet państwa i - w stopniu niemniejszym - budżet jednostek samorządu terytorialnego. W I półroczu 2001 r. ubytek dochodów budżetu państwa w stosunku do prognozy zawartej w ustawie budżetowej na 2001 r. był tak znaczny, że konieczna stała się nowelizacja tej ustawy polegająca na redukcji o 8,6 mld zł dochodów oraz zwiększeniu deficytu budżetu państwa o taką samą kwotę. Mimo to nadal istnieje poważne zagrożenie pełnej realizacji zredukowanej już kwoty dochodów, co będzie wymagało adekwatnego zmniejszenia wydatków budżetu państwa w 2001 r.

W latach 2001-2002 w związku z koniecznością realizacji wielu nowych zadań publicznych dynamicznie wzrosło zapotrzebowanie na finansowanie poprzez budżet państwa dodatkowych wydatków budżetu państwa związanych z:

- rozszerzającym się kręgiem potencjalnych beneficjentów pomocy społecznej,

- realizacją programów restrukturyzacji wybranych dziedzin gospodarki,

- procesem dostosowywania do członkostwa w Unii Europejskiej,

- kontynuacją reform w edukacji i ochronie zdrowia,

- spłatą powstałych w latach poprzednich zobowiązań wobec obywateli, jak też instytucji spoza sektora finansów publicznych.

Porównanie możliwości generowania przez gospodarkę dochodów budżetu państwa z potencjalnymi wydatkami ujawniło istnienie znaczącego rozdźwięku pomiędzy możliwościami finansowania, a zapotrzebowaniem na środki publiczne. Ten niedobór oceniano na prawie 88,0 mld zł, czyli około 11% PKB.

Oczywiste stało się, że konieczna jest przebudowa systemu finansów publicznych, ponieważ sfinansowanie tak wielkiego niedoboru nie jest możliwe, w warunkach polskiej gospodarki. Należy podkreślić, że przebudowa systemu finansów publicznych jest jednak procesem długofalowym, którego skutki przyniosą efekty dopiero w kolejnych latach.

Rząd zdecydował, że w okresie znaczącej destabilizacji otoczenia zewnętrznego, mogącej wpływać negatywnie na sytuację gospodarczą kraju niezbędne jest poszukiwanie takich mechanizmów naprawy stanu finansów publicznych, które umożliwią:

- dogodne warunki działania podmiotów gospodarczych,

- wypełnianie podstawowych funkcji państwa w dziedzinie obrony narodowej, porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli,

- zminimalizowanie dolegliwości koniecznej redukcji wydatków publicznych dla gospodarstw domowych,

- realizację wprowadzonych już programów restrukturyzacji wybranych dziedzin gospodarki,

- kontynuowanie procesu integracji z Unią Europejską,

- odbudowę terenów zniszczonych przez powodzie, te z lat 1997-1998, jak i ostatnią z 2001 r.

Sprostanie tym zadaniom wymaga z jednej strony pozyskania odpowiedniej kwoty dochodów, zaś z drugiej zwiększenia efektywności wydatkowania dostępnych środków publicznych.

Po stronie dochodów w 2002 r. zdecydowano się na podjęcie działań legislacyjno-organizacyjnych, które redukować będą zjawiska patologiczne polegające na uchylaniu się od wypełniania obowiązku podatkowego (ograniczenie pewnych ulg w podatkach pośrednich i dochodowych, poprawa ściągalności) oraz na wprowadzeniu dodatkowych źródeł dochodów budżetu państwa. Jednym z nich jest podatek importowy, który proponuje się wprowadzić przejściowo w 2002 r. jedynie na rok, w wysokości 5% wartości celnej importu. Drugim - opłata za przekroczenie granicy wnoszona przez obywateli polskich przy wyjeździe z kraju, a przez cudzoziemców przy wjeździe. Opłata ta nie tylko przynosi wymierny dochód, ale powinna stać się jednym z elementów przeciwdziałania przemytowi towarów. Opłata może obowiązywać do czasu akcesji Polski do Unii Europejskiej.

Uznano, że dodatkowe źródła dochodów nie spowodują pogorszenia warunków działania podmiotów gospodarczych oraz warunków bytowych gospodarstw domowych, aczkolwiek w przypadku podatku importowego można oczekiwać nieprzychylnego stanowiska organizacji międzynarodowych wobec przyjętego rozwiązania.

Przebudowa systemu finansów publicznych po stronie wydatków ma na celu przekształcenie struktury wydatków oraz zwiększenie ich elastyczności. Konieczne jest przeznaczenie większych nakładów na wydatki stymulujące rozwój gospodarczy i cywilizacyjny.

Rząd zdecydował, że niezbędne jest przeznaczenie zwiększonych środków na: modernizację armii, poprawę działania wymiaru sprawiedliwości, budowę nowoczesnego, zintegrowanego systemu ratownictwa medycznego. Niezbędne jest również utrzymanie możliwie wysokiego poziomu finansowania nauki, szkolnictwa i kultury.

Przygotowanie polskiej gospodarki do wejścia do Unii Europejskiej wymaga poniesienia nakładów na tworzenie odpowiedniej struktury prawa, nowe instytucje i przede wszystkim dostosowanie szkolnictwa do warunków zwiększonej konkurencji. Realizacja tych działań może być wspierana środkami z programów PHARE oraz z funduszy przedakcesyjnych i struktu-ralnych. Jednak środkom pochodzącym z Unii Europejskiej powinien towarzyszyć strumień środków krajowych. W projekcie budżetu na 2002 r. na te cele przeznaczone jest prawie 2,0 mld zł. W sprzyjających warunkach możliwe będzie wykorzystanie prawie 2-krotnie większych środków z Unii Europejskiej, głównie dla rolnictwa, budowy i modernizacji dróg oraz ochrony środowiska.

Proponuje się również kontynuowanie procesów restrukturyzacji wybranych przemysłów: węgla kamiennego, hutnictwa, obronnego, lekkiego. Wpłynie to na poprawę efektywności gospodarowania.

W 2002 r. będzie prowadzona także odbudowa terenów zniszczonych przez powodzie; na ten cel z budżetu państwa oraz z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej planuje się wydatki sięgające prawie 1,2 mld zł. Odbudowa będzie też prowadzona po 2002 r. Do rozwoju kraju przyczyniać się będzie również postępująca realizacja kontraktów regionalnych i podjęte od 2002 r. nowe formy wspierania budownictwa mieszkaniowego.

W projekcie budżetu państwa przewidziano też środki niezbędne na obsługę długu publicznego. Niestety jednak w związku z koniecznością finansowania opisanych wyżej działań nie wygospodarowano środków wystarczających na uregulowanie wszystkich zobowiązań Skarbu Państwa wobec podmiotów spoza sektora finansów publicznych.

W 2002 r. zagwarantowano w budżecie państwa kwoty konieczne na sfinansowanie waloryzacji emerytur i rent oraz uposażeń sędziów i prokura-torów w stanie spoczynku.

Dzięki 10-letniemu okresowi przekształceń gospodarka polska wkroczyła w okres wyraźnie ograniczonej inflacji, co pozwala na wyeliminowanie wprowadzonych w poprzednich latach mechanizmów automatycznej indeksacji wielu pozycji wydatków, w tym głównie wynagrodzeń i świadczeń z pomocy społecznej. Takie rozwiązanie zwiększa możliwość kształtowania wydatków budżetu adekwatnie do bieżącej sytuacji gospodarczej.

W 2001 r. płace pracowników finansowanych z budżetu państwa zaplanowano zgodnie z obowiązującymi zasadami uwzględniając prognozo-wany na ten rok wskaźnik inflacji i zakładając realny wzrost wynagrodzeń o 0,5 punktu procentowego. W konsekwencji środki na wynagrodzenia naliczono stosując wskaźnik wzrostu 7,6%. Rzeczywiście realizowana w 2001 r. inflacja wynosi nieco poniżej 6,0%, a więc realnie wynagrodzenia wzrastają o prawie 1,5 punktu procentowego, a więc w tempie trzykrotnie wyższym od planowanego. Zdecydowano, że w 2002 r. nie nastąpi wzrost wynagrodzeń, ani też świadczeń socjalnych związanych z poziomem płac. Wygospo-darowane oszczędności zostały skierowane na finansowanie działań prorozwojowych. Na lepsze finansowanie takich działań zostały tez przeznaczone środki wygospodarowane z redukcji wydatków bieżących i inwestycyjnych administracji państwowej.

W okresie gorszej koniunktury gospodarczej zwiększa się liczba osób i rodzin oczekujących na wsparcie z środków publicznych, a równocześnie zmniejszają się możliwości finansowania. Jest jednak bezdyskusyjnie konieczne wspieranie środkami publicznymi grup ekonomicznie najbiedniej-szych, dlatego projekt budżetu państwa na 2002 r. w dziale pomoc społeczna zaprojektowano w ten sposób, iż środki skoncentrowano na wydatkach dla tych właśnie grup. W tym celu proponuje się wprowadzenie zmian w ustawach określających katalog świadczeń z zakresu polityki społecznej oraz kryteria przyznawania niektórych świadczeń.

Zapoczątkowane w projekcie budżetu państwa na 2002 r. zmiany w systemie finansów publicznych muszą być kontynuowane w latach następnych.

Po stronie dochodowej budżetu niezbędne będzie doskonalenie rozwiązań podatkowych polegające na zmianach przepisów, które zwiększą skuteczność poboru podatku oraz na ujednoliceniu stosowanych w Polsce rozwiązań z normami istniejącymi w krajach Unii Europejskiej. W perspektywie będzie możliwe ograniczenie obciążeń podatkowych.

Konieczna będzie także dalsza analiza wydatków finansowanych z budżetu; będą redukowane lub eliminowane wydatki o najmniejszej efektyw-ności oraz przypadki wykorzystywania środków publicznych na finansowanie zadań, które mogą być sprawniej realizowane przez jednostki spoza sektora finansów publicznych. Doprowadzić to musi w perspektywie kilku lat do dostosowania wydatków do możliwości ich finansowania dochodami, a tym samym do zahamowania tempa przyrostu długu publicznego.

W 2002 r. opisane wyżej działania po stronie wydatków oraz po stronie dochodów budżetu państwa umożliwiły zredukowanie niedoboru z 88,4 mld zł do 40,0 mld zł. W ten sposób deficyt budżetu państwa w 2002 r. wyniesie 5,1% PKB.

Opisane wyżej zmiany można również przedstawić w ujęciu kwotowym:

1) wydatki budżetu państwa w 2002 r. według pierwotnego wyliczenia z "Założeń do ustawy budżetowej na 2002 r." oraz po doliczeniu wydatków, które miały być finansowane z budżetów jednostek samorządu terytorialnego - 227.769,2 mln zł

2) wydatki zredukowane ujęte w projekcie budżetu państwa na 2002 r. - 197.230,0 mln zł

3) skala redukcji (1-2) 30.539,2 mln zł

4) pierwotne dochody budżetu państwa na 2002 r. (według "Założeń do ustawy budżetowej na 2002 r.", po dodaniu dochodów, które miały być przekazanie jednostek samorządu terytorial-nego), 139.212,1 mln zł

5) dochody ujęte w projekcie budżetu państwa na 2002 r., 157.230,0 mln zł

6) skala zwiększeń (5-4) 18.017,9 mln zł

7) skala niedoboru (4-1) -88.557,1 mln zł

8) skala działań dostosowawczych (3+6) 48.557,1 mln zł

9) deficyt budżetu państwa (7-8) -40.000,0 mln zł

Realizacja tak zarysowanego programu rozwiązań systemowych, wymaga wprowadzenia odpowiednich zmian do obowiązujących ustaw, rozporządzeń i aktów prawnych, jak też uchwalania nowych.

Niezbędna redukcja została wypracowana w 37,1% poprzez zwiększenie dochodów oraz w pozostałych 62,9% poprzez zmniejszanie wydatków. Ten kierunek zmian jest prawidłowy, jednak w nadchodzących latach zwiększenie dochodów powinno wynikać przede wszystkim z przyspieszenia tempa wzrostu gospodarczego. Natomiast redukcja wydatków powinna prowadzić do zrównoważenia budżetu. Wypracowanie nadwyżki budżetu jest bowiem podstawowy kryterium ustabilizowanych finansów publicznych.

Załączniki

Dokument.doc
MF
Dowiedz się więcej na temat: ustawa budżetowa | przebudowa | uzasadnienie | środki | opłata | finansowanie | wydatki | budżet | PKB
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Strona główna INTERIA.PL
Polecamy
Finanse / Giełda / Podatki
Bądź na bieżąco!
Odblokuj reklamy i zyskaj nieograniczony dostęp do wszystkich treści w naszym serwisie.
Dzięki wyświetlanym reklamom korzystasz z naszego serwisu całkowicie bezpłatnie, a my możemy spełniać Twoje oczekiwania rozwijając się i poprawiając jakość naszych usług.
Odblokuj biznes.interia.pl lub zobacz instrukcję »
Nie, dziękuję. Wchodzę na Interię »