Wyznaczanie dnia wolnego za święta w 2016 r.
Oprócz określonych w Kodeksie pracy norm czasu pracy, pracowników obowiązuje zasada przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy. Oznacza ona, że pracownik nie może pracować więcej niż przeciętnie pięć dni w tygodniu. Przy czym przepisy nie wskazują, w jakim dodatkowym dniu tygodnia (z wyjątkiem niedzieli) pracownik ma mieć wolne. W wielu zakładach dzień ten jest ustalony sztywno w soboty. Ale nie musi to być regułą. Dodatkowy dzień wolny od pracy w tygodniu pracodawca może wyznaczyć w dowolnym dniu od poniedziałku do soboty.
Organizacja podstawowa
Podstawowy system czasu pracy polega na pracy przeciętnie przez pięć dni w tygodniu po 8 godzin na dobę w ramach obowiązującego wymiaru czasu pracy. Wymiar czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym oblicza się zgodnie z art. 130 K.p.:
- mnożąc 40 godzin przez liczbę pełnych tygodni przypadających w okresie rozliczeniowym,
- dodając do otrzymanej liczby godzin iloczyn 8 godzin i liczby dni pozostałych do końca okresu rozliczeniowego, przypadających od poniedziałku do piątku, tzw. dni wystających,
- obniżając wymiar czasu pracy o 8 godzin za każde święto występujące w okresie rozliczeniowym i przypadające w innym dniu niż niedziela.
Taki sposób obliczania wymiaru czasu pracy powoduje, że w przypadku gdy święto występuje w sobotę, dla zachowania wymiaru czasu pracy i liczby dni wolnych od pracy należy wyznaczyć dodatkowy dzień wolny od pracy. Sytuacja ta nie zajdzie jednak w 2016 r., gdyż żadne ze świąt wymienione w art. 1 ustawy o dniach wolnych od pracy (Dz. U. z 2015 r. poz. 90) nie przypadnie w sobotę. Oznacza to, że pracownicy zatrudnieni w podstawowej organizacji czasu pracy od poniedziałku do piątku po 8 godzin na dobę będą świadczyli pracę w 2016 r. we wszystkie dni robocze z wyjątkiem sobót.
Inaczej może się zdarzyć, gdy dniem wolnym od pracy z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy w zakładzie jest inny stały dzień niż sobota (przykład 1) lub dni te mają ruchomy charakter. Wówczas pracodawca ma obowiązek dostosowania rozkładu czasu pracy pracownika do obowiązującego go wymiaru czasu pracy w ramach danego okresu rozliczeniowego, z zachowaniem odpowiedniej liczby dni wolnych od pracy.
System równoważny
System równoważnego czasu pracy może być wprowadzony, jeżeli jest to uzasadnione rodzajem pracy lub jej organizacją. Charakteryzuje się możliwością przedłużenia dobowego wymiaru czasu pracy, który równoważony jest krótszym dobowym wymiarem czasu pracy w pozostałych dniach lub dniami wolnymi od pracy. W wariancie podstawowym tego systemu przewidziano możliwość przedłużenia dobowego wymiaru czasu pracy do 12 godzin (art. 135 § 1 K.p.). Natomiast w stosunku do pracowników zatrudnionych przy pracach związanych z dozorem urządzeń lub częściowym pozostawaniem w pogotowiu do pracy, system ten pozwala na przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy do 16 godzin (art. 136 K.p.). Z kolei wobec pracowników zatrudnionych przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób, a także pracowników zakładowych straży pożarnych i zakładowych służb ratowniczych dopuszcza się przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy nawet do 24 godzin na dobę (art. 137 K.p.).
W systemie tym wymagane jest też przestrzeganie zasady przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy. Obowiązek wyznaczania dodatkowego dnia wolnego za święto przypadające w sobotę lub w innym dniu w systemie równoważnym może nie wystąpić właśnie ze względu na wydłużanie godzin pracy w niektórych dniach i kompensowanie takiej pracy dniami wolnymi (przykład 2). Powinna zostać wówczas zachowana zasada przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy. Jednak rozkład pracy pracowników w tym systemie powinien odpowiadać obowiązującemu wymiarowi czasu pracy, czyli przewidywać odpowiednią liczbę dni i godzin pracy oraz dni wolnych od pracy.
|
Przykład 1 W zakładzie, w którym obowiązuje wszystkich pracowników podstawowa organizacja czasu pracy, pracodawca ustanowił dniami wolnymi z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy czwartki. Pracowników obowiązują jednomiesięczne okresy rozliczeniowe. W styczniu 2016 r. zgodnie z wymiarem pracownicy powinni przepracować 152 godziny pracy, czyli 19 dni roboczych (152 godz. : 8 godz.). Ponadto powinni mieć 5 dni wolnych z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy: 31 dni kalendarzowych - 5 niedziel - 2 święta - 19 dni roboczych = 5 dni. Rozkład pracy pracowników w styczniu br. wymaga wskazania jeszcze jednego dnia wolnego od pracy, z wyłączeniem czwartków. W przeciwnym razie pracownicy zamiast 19 dni przepracują 20, co spowoduje naruszenie obowiązującego wymiaru czasu pracy. Ponadto będzie to planowana praca nadliczbowa, czego pracodawcy nie wolno robić. W podany sposób należy ustalić zgodność rozkładu z wymiarem czasu pracy w kolejnych miesiącach.
Pracodawca zatrudnia część załogi w podstawowej wersji systemu równoważnego, przewidującej przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy do 12 godzin, w 3-miesięcznych okresach rozliczeniowych zgodnych z kwartałami kalendarzowymi. Poniedziałki są w zakładzie dniami wolnymi. W okresie od stycznia do marca 2016 r. wymiar czasu pracy pracowników wynosi 496 godzin. Pracownicy zatrudnieni w systemie równoważnym zgodnie z planem mają w tym czasie do przepracowania czterdzieści 12-godzinnych dniówek roboczych oraz 2 dniówki 8-godzinne. W święto drugiego dnia Wielkiej Nocy - 28 marca 2016 r. pracownicy mają wolne, podobnie jak mieli wolne w Nowy Rok (1 stycznia) oraz w Święto Trzech Króli (6 stycznia br.). Pracownicy mają rozkłady zaplanowane zgodnie z obowiązującym wymiarem czasu pracy (496 godz.) i powinna być zachowana zasada przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy. Mają też zaplanowaną wymaganą liczbę dni wolnych z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy wynoszącą w tym okresie co najmniej 13 dni, tj. 91 dni - 13 niedziel - 3 święta - 42 dni robocze = 33 dni. |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.)
autor: Ewa Madejek
Gazeta Podatkowa nr 3 (1253) z dnia 2016-01-11